Premenopauze, menopauze, postmenopauze. Dit zijn de verschillende fases van de overgang maar wanneer zit je in de overgang? Wat gebeurt er? Wanneer ben je eruit en wat ben je dan? We vroegen het Monique Brood-van Zanten. Zij is als arts gespecialiseerd op het gebied van vrouwelijke hormonen.

Wat is de overgang nu eigenlijk precies?

‘Een vrouw heeft bij de geboorte enkele duizenden eicellen in aanleg, waarvan er gedurende haar vruchtbare leven maar een paar honderd tot rijping komen. Als een vrouw in de overgang komt, zijn letterlijk haar eitjes op. De overgang komt dus neer op veroudering van de eierstokken.’

Wat betekent dit?

‘Dit heeft grote gevolgen, want de eierstokken maken de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron aan. Deze hormonen zorgen voor de ontwikkeling van de vrouwelijke geslachtskenmerken. Zoals borstvorming, het produceren van eicellen, het reguleren van de menstruatiecyclus, vruchtbaarheid en zwangerschap. Daarnaast hebben oestrogeen en progesteron een beschermende functie. Ze verkleinen de kans op hart- en vaatziekten, houden je huid en slijmvliezen elastisch en beschermen je tegen botontkalking. In de overgang neemt de aanmaak van deze hormonen af en word je onvruchtbaar.’

Uit welke fases bestaat de overgang?

‘De overgang bestaat eigenlijk uit twee fases: de premenopauze en de postmenopauze. De menopauze is het moment ertussen. De menopauze is eigenlijk geen fase, maar een moment. Hét moment dat je voor de laatste keer ongesteld bent geweest. Dat moment is overigens pas later vast te stellen. Dus je hebt de premenopauze tót dat moment en de postmenopauze ná dat moment.’

Wat gebeurt er in die fases van de overgang met je lijf? Premenopauze

‘Voor je de menopauze bereikt, zit je in de premenopauze. Dit is een periode waarin je nog menstrueert en dus helemaal niet aan de overgang denkt. Maar in deze fase maken je eierstokken al steeds meer met pieken en dalen oestrogeen aan. Je eierstokken worden ouder en de kwaliteit van je laatste eicellen is minder.’

Kortere of onregelmatige cyclus

‘Op een gegeven moment krijg je een onregelmatige of kortere cyclus. In het begin wordt je cyclus vaak wat korter. De hoeveelheid follikelstimulerend hormoon (fsh), dat wordt afgegeven door de hypofyse, wordt hoger. Hierdoor gaan je eicellen sneller rijpen en kun je bijvoorbeeld elke drie weken gaan menstrueren. Daarna ga je cycli overslaan. Je krijgt minder makkelijk een eisprong. Het kan zijn dat je een halfjaar niet ongesteld bent. En dan ineens twee keer kort achter elkaar.

Hoe komt dat?

Dit komt omdat het moeilijker is voor je eierstokken om een eicel te laten rijpen. Maar af en toe lukt dat nog wel: een opleving. Later in de premenopauze daalt je oestrogeenniveau. Dit kan klachten veroorzaken als opvliegers, nachtzweten en stemmingswisselingen. Het kan zijn dat je al vanaf eind dertig merkt dat je heftiger ongesteld wordt dan vroeger. Of dat het langer wegblijft. Dit is een teken van het begin van de (vervroegde) overgang.’

Wat is een doorbraakbloeding?

‘Wanneer je geen eisprong hebt in de premenopauze, maak je nog wél oestrogeen aan (al is het minder dan voorheen), maar geen progesteron. Oestrogeen bouwt het slijmvlies op in de baarmoeder. En dat wordt nu niet meer afgebroken door progesteron. Als je alleen maar opbouw hebt van slijmvlies, krijg je op een gegeven moment een doorbraakbloeding. Die kan heel heftig zijn. Het is dus geen menstruatie, maar een ander soort bloeding (met stolsels). Indien het bloedverlies voor jou abnormaal veel is of langdurig aanhoudt, kan de huisarts je hormonen geven om de bloeding te stoppen. Als het overmatig bloedverlies vaker voorkomt, is het verstandig om te laten controleren of je geen bloedarmoede ontwikkelt.’

Wie is Monique Brood – van Zanten?

Monique is arts, gespecialiseerd op het gebied van endocrinologische gynaecologie. Ze is verbonden aan het Amsterdam UMC en Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis. Na haar studie geneeskunde is ze zich gaan verdiepen in de werking van vrouwelijke hormonen, met name in de overgang. Als hormoonspecialist houdt ze menopauzespreekuren en ze werkt mee aan landelijke richtlijnen voor zorg aan vrouwen in de overgang.